Cybercriminaliteit is de verzamelnaam voor criminaliteit die plaatsvindt op het internet. Steeds meer Nederlanders krijgen hiermee te maken. In 2019 ging het om 13% van de bevolking (bron: Veiligheidsmonitor 2019 van het CBS). En dit terwijl het aantal gevallen van ‘offline criminaliteit’ juist een dalende trend laat zien. Er bestaan veel verschillende vormen van cybercriminaliteit. Wat ze met elkaar gemeen hebben is het risico dat je je geld, spullen of bestanden kwijtraakt. Hieronder vind je een aantal vormen die vaak voorkomen.
Een voorbeeld van phishing zijn mailtjes, of sms’jes waarvan je bank de afzender lijkt te zijn. Soms zijn deze berichten nauwelijks van echt te onderscheiden. Maar met sowieso één groot verschil. Je bank zal je nooit vragen om via bijvoorbeeld een linkje je pasnummer of inlogcode door te geven. Omdat deze mails en sms’jes er zo echt uitzien, klikken veel mensen toch op de link. Het gevolg is dat je bankrekening geplunderd wordt en je vaak veel geld kwijt bent. Dit is slechts één van de vormen van phishing. Wist je dat de bank je gestolen geld lang niet altijd vergoed? [SB1]
Je wordt gebeld door een buitenlands nummer door iemand die zegt dat hij bij een groot bedrijf, zoals Microsoft, werkt. Meestal in het Engels en met een Indiaas accent. Deze persoon vertelt dat je gehackt bent, of dat er virussen op je computer staan. Maar als je zijn instructies volgt, is het zo opgelost. Niet doen! Als je hierop ingaat krijgt de fraudeur toegang tot je computer en vaak ook tot je bankrekening. De gevolgen laten zich raden. Ben je eenmaal slachtoffer geworden? Dan vergoedt je bank helaas niets. Je hebt nl. zelf inloggegevens doorgegeven aan de fraudeur.
Phishing en telefonische fraude kunnen leiden tot een financiële misdaad. Krijgen fraudeurs je creditcardgegevens in handen? Dan misbruiken ze die niet altijd direct zelf. Ze kunnen de gegevens van bijvoorbeeld je creditcard ook te koop aanbieden. Op het darkweb worden volledige creditcardgegevens verhandeld voor prijzen onder de 35 euro.
Op verschillende manieren kunnen criminelen achter jouw persoonlijke gegevens komen. Hiermee kunnen ze zich voordoen als jou. Op jouw naam kunnen ver vervolgens van alles, zoals spullen bestellen en creditcards of leningen aanvragen.
Een virus is een vorm van malware. Je haalt ze vaak ongemerkt binnen op je computer of smartphone. Je krijgt ze bijvoorbeeld toegestuurd als bijlage bij een e-mail of via WhatsApp. Het lijkt dan alsof het een normaal bestand is, zoals een foto of filmpje. Ook kunnen ze verborgen zitten in onbetrouwbare apps die je downloadt. De gevolgen zijn verschillend. Het virus kan zichzelf bijvoorbeeld doorsturen naar je contactpersonen, de inhoud van je computer of telefoon wissen, of zelfs spyware installeren. Hiermee verzamelen criminelen persoonlijke gegevens, inlogcodes en wachtwoorden.
Ransomware is een bijzonder soort malware. Het ‘gijzelt’ je computer, waardoor je deze niet meer kunt gebruiken en niet meer bij je bestanden kunt. Je ziet in je scherm alleen het bericht dat je een geldbedrag moet betalen. Vaak in cryptomunten, zoals Bitcoins. In ruil daarvoor zullen ze de ransomware weer van je computer afhalen. Betalen lijkt de enige oplossing, maar doe dit vooral niet! Met de juiste kennis en technologie, kan een cyber-expert je data herstellen en je weer toegang geven tot je apparaat.
Net als in het offline leven, bestaan er ook online verschillende soorten van oplichting. De bekendste is dat je spullen bestelt in een webshop, netjes betaalt, maar niks geleverd krijgt. Of je bestelt een artikel van een bepaald merk, maar je ontvangt een nagemaakte versie. Dit kan ook gebeuren op sites als Marktplaats en binnen verkoopgroepen op Facebook. Daarnaast zijn er nep-webshops die een bijna perfecte kopie zijn van de echte webshop. Bestel en betaal je hier iets, en kom je erachter dat je opgelicht bent? Dan ben je waarschijnlijk al te laat. Vaak zijn dit tijdelijke webshops, die net zo snel verdwijnen als ze gekomen zijn.
Zoals je ziet kunnen de gevolgen van cybercriminaliteit groot zijn. Gelukkig is er ook veel dat je kunt doen om te voorkomen dat je slachtoffer wordt. Dat begint met een goede basisbeveiliging, zoals:
Ook is het belangrijk dat je voorzichtig bent met e-mails of andere berichten van mensen of bedrijven die je niet kent. Vertrouw je het niet? Open het bericht niet en klik zeker niet op linkjes of bijlages.