Reuma: klachten en behandeling

In het kort

Wat is reuma?

Wat zijn de klachten van reuma?

Hoewel niet elke reumatische aandoening dezelfde klachten veroorzaakt, hebben de meeste mensen last van:

• Pijn
• Stijfheid in spieren of gewrichten
• Moeite met bewegen
• Vermoeidheid

Voor veel reumapatiënten maken deze klachten dagelijkse dingen veel lastiger. Bijvoorbeeld lang moeten staan, traplopen of huishoudelijke taken. Bovendien zijn de meeste vormen van reuma erg onvoorspelbaar: de ene dag heb je weinig pijn en kun je veel doen, de andere dag lukt bewegen nauwelijks en heb je juist veel pijn. 

Veelvoorkomende soorten reuma

Reuma staat voor ruim honderd aandoeningen aan je gewrichten, spieren en pezen. Dit zijn veelvoorkomende soorten reuma: 

Artrose

Artrose is een aandoening van het kraakbeen in je gewrichten. Je gewrichten verbinden twee botten met elkaar. Aan het uiteinde van die botten zit een laagje kraakbeen. Dit kraakbeen is normaal heel glad, zodat je je gewrichten soepel kunt bewegen.

Bij iemand met artrose is het laagje kraakbeen heel dun geworden. Er wordt ook wel gezegd dat dit slijtage is, maar dit klopt niet helemaal. Het kraakbeen van je gewrichten is veranderd. Het is niet zo glad, waardoor je je gewrichten minder makkelijk kan bewegen. Hierdoor worden je aangetaste gewrichten stijf en erg pijnlijk. Artrose ontstaat vaak in je heupen, knieën, onderaan je duimen of in de toppen van je vingers. Meestal heb je alleen last van artrose in een gewricht of een paar gewrichten.

De pijn en stijfheid is het ergst als je een lange tijd niet hebt bewogen. Bijvoorbeeld wanneer je ‘s ochtends opstaat of als je lang achter elkaar hebt gezeten. Bewegen zorgt ervoor dat de klachten minder worden. Daarnaast kunnen pijnstillers helpen bij pijnklachten. Artrose is de meest voorkomende vorm van reuma: ruim 1,26 miljoen Nederlanders hebben artrose. Het komt niet alleen voor bij ouderen. Ook jonge mensen kunnen artrose krijgen.

Jicht

Heb je jicht? Dan heb je een reumatische aandoening waarbij je pijn hebt in een gewricht. Deze aandoening ontstaat door een te hoge urinezuurspiegel in het lichaam. Doordat je stofwisseling ontregeld is, wordt het urinezuurgehalte in je bloed hoger. Zo ontstaan er urinezuurkristallen die in je gewricht terechtkomen. Dit veroorzaakt een gewrichtsontsteking. Meestal ontstaat jicht aan de basis van je grote teen. Soms komt het voor in je enkel, middenvoet, knie of in je pols. Het gewricht wordt rood, dik, voelt warm aan en kan veel pijn veroorzaken. Het helpt om het gewricht omhoog te leggen en even te koelen. Wordt de pijn minder? Dan kun je weer wat meer gaan bewegen. Medicijnen zorgen ervoor dat de pijn binnen een of twee dagen langzaam minder wordt. Een jichtaanval duurt vaak een tot drie weken, waarna het gewricht weer compleet hersteld is. Soms is een aanval eenmalig, maar vaak komt het terug. Ongeveer 370.000 mensen in Nederland hebben jicht.

Ontstekingsreuma

Ontstekingsreuma is een verzamelnaam voor verschillende auto-immuunziekten. Hierbij worden gewrichten, spieren en zelfs organen aangetast. Dit komt doordat je immuunsysteem bepaalde gezonde cellen als indringers beschouwt en deze aanvalt. Hierdoor ontstaan er ontstekingen in je gewrichten. Een aantal vormen van ontstekingsreuma zijn reumatoïde artritis (RA), artritis psoriatica of SLE (systemische lupus erythematodes). Er zijn ruim 220.000 Nederlanders die lijden aan chronische ontstekingsreuma. Ontstekingsreuma is chronisch wanneer dit langer dan drie maanden aanhoudt en het niet te genezen is. 

Osteoporose/botontkalking

Osteoporose heet ook wel botontkalking. Botontkalking betekent dat je botten minder stevig worden en dat de structuur van je bot verandert. Mensen met reuma hebben een wat groter risico op botontkalking dan mensen zonder reuma. Dit komt door ontstekingen en medicijnen. Vrouwen na de overgang hebben ook meer kans op botontkalking.. Van osteoporose merk je meestal niet meteen iets. Wel kun je je botten sneller breken. Blijf voldoende bewegen, zorg dat je veel buiten komt en eet gezond en gevarieerd. Zo houd je je botten sterk. Bij een ernstige vorm van osteoporose kan het nodig zijn om je botten sterk te houden met medicatie. Er zijn ongeveer 400.000 mensen in Nederland met osteoporose.

Weke-delenreuma

Weke-delenreuma is een verzamelnaam voor reumatische aandoeningen aan de spieren, pezen of slijmbeurzen. Dit zijn de ‘weke delen’ of omliggende weefsels van je bewegingsapparaat.. Fibromyalgie is een vorm van weke delen-reuma. Bij fibromyalgie heb je last van chronische (lang aanhoudende) pijn in je spieren en bindweefsel. Naast pijn hebben mensen met fibromyalgie vaak last van verstijfde spieren en vermoeidheid.

Hoe ontstaat reuma?

Het is niet bekend hoe reuma ontstaat. Meerdere factoren spelen hierin waarschijnlijk een rol. Er zijn families waarin reuma vaker voorkomt dan in andere. Hierbij is erfelijkheid een mogelijke factor. Bij sommige reumatische aandoeningen is je immuunsysteem verstoord, waardoor het gezonde cellen aanvalt. Dit is onder meer het geval bij ontstekingsreuma.

Je leefstijl kan ook invloed hebben. Denk aan roken en overgewicht. Lichamelijke overbelasting kan een factor zijn bij het ontstaan van artrose, een van de vormen van reuma. Bijvoorbeeld door lang fysiek zwaar werk te doen of door het hebben van een verkeerde lichaamshouding.

Diagnose reuma

De diagnose reuma wordt in een aantal stappen gesteld.

Huisarts

Heb je al een paar weken gewrichtsklachten? Denk aan pijn aan of in je gewrichten, stijfheid of moeite met bewegen? . Of heb je last van gezwollen gewrichten? Maak bij dit soort klachten snel een afspraak bij de huisarts. De huisarts zal je vragen waar je pijn of stijfheid ervaart en kan onderzoeken waar de pijn vandaan komt. Soms wil je huisarts meer aanvullend onderzoek laten doen. Dit is soms een bloedonderzoek of er worden röntgenfoto’s gemaakt.

Op die manier kan de huisarts meer te weten komen wat er aan de hand is. Soms lukt het je huisarts om zo de diagnose te stellen. Dan kan de huisarts je een behandeling voorstellen. Misschien moet je bepaalde medicijnen slikken of krijg je een verwijzing naar de fysiotherapeut.

Het kan ook zijn dat je huisarts je naar een specialist verwijst voor verder onderzoek. Vaak is dat een reumatoloog. En soms is dat een orthopedisch chirurg.

Reumatoloog

Ook bij de reumatoloog begint het onderzoek met een vraaggesprek. De reumatoloog stelt allerlei vragen om een goed beeld van je klachten en dagelijkse bezigheden te krijgen. Daarna volgt een lichamelijk onderzoek. De reumatoloog onderzoekt je gewrichten, longen en rug en luistert naar je hartslag. Soms is er aanvullende onderzoek nodig in de vorm van bloedprikken. Bloed kan een beter beeld geven van de ontstekingen. Daarnaast kan het bloedonderzoek speciale stoffen aantonen die alleen voorkomen in het bloed van mensen met bepaalde vormen van reuma. Ook kunnen er röntgenfoto’s gemaakt worden of wil de reumatoloog nog een andere scan maken of onderzoek doen Aan de hand van deze uitslagen bepaalt de reumatoloog welke aandoening je hebt.

Na een tot drie weken bespreekt de reumatoloog met jou de uitslag. Je hoort dan wat de reumatoloog heeft ontdekt, wat de diagnose is en welke behandelingen er mogelijk zijn.

Orthopedisch chirurg

De huisarts kan je ook verwijzen naar de orthopedisch chirurg. De werkwijze van een orthopedisch chirurg is hetzelfde als bij de reumatoloog: jullie hebben eerst een vraaggesprek, dan doet je arts een lichamelijk onderzoek en eventueel nog aanvullend onderzoek. Dat kan bijvoorbeeld een scan of een röntgenfoto zijn. Als de resultaten van de onderzoeken binnen zijn, bespreekt de orthopedisch chirurg, wat de diagnose is en welke behandeling jou zou kunnen helpen. Dit is afhankelijk van je klachten.

Behandeling

Medicijnen

Medicatie kan reuma niet genezen, maar wel de klachten verminderen. Voordat je begint met het slikken van medicatie heb je altijd een overleg met je (huis)arts of specialist.

Medicatie die mensen met reuma wel eens voorgeschreven krijgen:

• Paracetamol
• Paracetamol met codeïne
• NSAID's
• csDMARD's
• Corticosteroïden

Er zijn verschillende soorten reuma, niet elke soort medicatie helpt voor jouw aandoening. Om veilig gebruik te maken van medicatie ga je altijd eerst in overleg met je huisarts of specialist.

Operatie aan gewrichten

Soms is er een operatie aan je gewrichten nodig. Deze operatie wordt gedaan door de orthopedisch chirurg of de plastisch chirurg. Het aangetaste gewricht kan worden schoongemaakt of vastgezet (artrodese). Ook kan het beschadigde gewricht worden vervangen door een prothese (kunstgewricht). Je kunt veel gewrichten laten opereren, zoals je enkel, voet, knie, heup, schouder, pols of hand.

Fysio- en oefentherapie

Bij reuma kunnen verschillende behandelaars je helpen om spiermassa op te bouwen en je conditie op peil te houden. Een doorverwijzing naar een fysiotherapeut, oefentherapeut, ergotherapeut of podotherapeut kan zorgen voor betere mobiliteit voor mensen met reuma.

Reumakuur

Soms stelt de reumatoloog een reumakuur voor. Dit is een kuur van twee tot drie weken in een kuuroord. Je kunt zo’n kuur volgen in Nederland of in het buitenland. Je wordt elke dag flink uitgedaagd om veel te bewegen en krijgt bijvoorbeeld fysiotherapie, oefentherapie of hydrotherapie (bewegen in water).Een reumakuur is geen vakantie of retraite en kan erg intensief zijn.

Wat kan ik zelf doen?

Reuma is nog niet te genezen. Naast een eventuele behandeling kun je zelf leren om beter met je klachten om te gaan.

• Beweging en rust

Het is belangrijk om te blijven bewegen. Je spieren en gewrichten blijven zo soepel. Daarnaast helpt beweging je mentaal. Let bij het bewegen, maar ook als je zit of staat, goed op je lichaamshouding. Een fysio- of oefentherapeut geeft je advies bij bewegen en geeft je oefeningen tegen stijfheid of om je gewrichten en spieren sterker te maken.

Behalve bewegen is het goed om regelmatig te rusten. Wissel beweging en rust zoveel mogelijk af en probeer je gewrichten en spieren niet te overbelasten.

• Voldoende nachtrust en ontspanning

Voldoende ontspanning kan je helpen om met je klachten om te gaan. Probeer te ontdekken hoe jij het beste ontspant. Je kan ook bewust ontspannen door ontspanningsoefeningen te doen. Een fysio-of oefentherapeut geeft je hierbij advies.

Probeer zo goed mogelijk je nachtrust te krijgen.. Wanneer je moe bent, kun je pijn minder goed verdragen. Zorg dus voor structuur. Ga elke avond op hetzelfde tijdstip naar bed en sta ‘s ochtends op dezelfde tijd op. Ontspan voor je naar bed gaat door te lezen, te mediteren of een ontspanningsoefening te doen. Gebruik liever niet je laptop, tablet of telefoon. Kies een matras, kussen en dekbed dat bij jou en je klachten past. Probeer verder je agenda niet te vol te plannen: zeg wat vaker nee en plan niet te veel activiteiten in één keer. Zorg voor voldoende rustmomenten de hele dag door.

• Gezond eten

Er is nog niet voldoende onderzoek gedaan naar de effecten van voeding op reuma. Toch is het altijd belangrijk om gezond en gevarieerd te eten. Eet voldoende groente, fruit, volkoren graanproducten, peulvruchten, vis, noten, zuivelproducten en eieren. Drink het liefst water, thee en koffie zonder suiker. Drink liever geen vruchtensappen, frisdranken of energiedrank. 

• Erover praten

Soms kunnen je klachten ervoor zorgen dat je je verdrietig, somber en alleen voelt. Het helpt dan om met je omgeving te praten over je klachten. Zo begrijpen de mensen om je heen beter wat je dagelijks doormaakt en weten ze hoe ze je eventueel kunnen helpen.

Je kunt eerst met iemand praten die je vertrouwt. Misschien is dat je partner, een goede vriend(in) of collega. Durf ook om hulp te vragen als iets niet meer gaat of te veel energie kost. Op die manier houd je energie over voor de dingen die je nog wel kunt.

Heb je behoefte aan de hulp van een deskundige? Bespreek het met je huisarts. Je kan hulp krijgen van een psycholoog of maatschappelijk werker.